mari el ne demek?

Mari El Cumhuriyeti (, , ), Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyettir.

Coğrafi durumu

Ülke, Doğu Avrupa Ovası üzerinde, İdil Nehri etrafında Rusya Federasyon'u içinde bulunur. Bataklık halinde olan Mari Çöküntüsü ülkenin batısında yer alır. Topraklarının %57'si ormanlarla kaplıdır.

• Yüzölçümü: 23.200 km²
• Sınırları: Nijniy Novgorod Oblastı (güneybatı, batı, kuzeybatı, kuzey), Kirov Oblast (doğu, kuzeydoğu, güney), Tataristan (güneydoğu, güney), Çuvaşistan (güney).
• En yüksek noktası: 278 m

Zaman Dilimi

Mari El Moskova Zaman Dilimindedir. (MSK/MSD). UTC'e göre saat farkı +0300 (MSK)/+0400 (MSD).

Nehirler ve Irmaklar

Mari El Cumhuriyeti'nde 476 akarsu bulunur. Bu akarsular genelde kasım-nisan ayları arasında donar.

Göller

Mari El'de 200 tane göl bulunur.

Doğal Kaynaklar

Mari El, doğal kaynaklardan yoksun bir ülkedir. Ülkede bataklık kömürü, maden suları ve kireçtaşı kaynakları bulunur.

İlklim

Ülke ılıman iklim kuşağı üzerinde bulunur. Yazları sıcak, kışları ise soğuk ve karlı geçer.

• Ortalama ocak ayı sıcaklığı: -13 °C
• Ortalama temmuz ayı sıcaklığı: +19 °C

İdari bölümler

Bu alt başlığın ana maddesi: Mari El İdari Yapılanması

Demografi

Eski adı Çirmiş (Çeremis, Çemeris) olan etnik Mari (Çirmiş) halkı, Fin Ural dil ailesinin bir üyesi olan Mari dili'ni konuşur. Mari (Çirmiş) dili, ülkede iki ayrı lehçe halinde konuşulur, bunlar Rusça ile birlikte ülkenin resmi dili olan Ova Maricesi ve Dağ Maricesidir.

1917'deki Sovyet Devrimi ardından Mari El Cumhuriyeti, eski topraklarının büyük bir bölümünü kaybetmiştir. Bugün Çirmiş halkının %48,3'ü Mari El dışında, %4,1'i ise Rusya dışında yaşamaktadır.

Cumhuriyetin %47,5'i etnik Ruslardan ve %42,9'u Marilerden oluşur. Ülkenin %6'sı Tatar ve geri kalan %3,6'sı 50 farklı etnik gruptan oluşur.

• Nüfus: 727.979 (2002)
  • Kent: 459.687 (%63,1)
  • Kırsal: 268.292 (%36,9)
  • Erkek: 338.485 (%46,5)
  • Kadın: 389.494 (%53,5)
• Ortalama yaş: 36,7
  • Kent: 36.7
  • Kırsal: 36.7
  • Erkek: 34.0
  • Kadın: 39.0

Etnik yapı

Yoşkar-Ola, Voljsk şehirlerinde, Yoşkar-Ola'nın dolayında cumhuriyetin batısında Ruslar çoğunluğu oluşturur. Köy yerlerinde Mariler çoğunluğu teşkil ederler. Dağlı Mari rayonu (Kırık-Mari ilçesi) esas etnik yapısını dağlı (kırık¹) Mariler oluşturur. Zvenigovo rayonunda Çuvaş köyü vardır.

<table> <thead> <tr class="header"> <th><p>Halk</p></th> <th><p>1926</p></th> <th><p>1939</p></th> <th><p>1959</p></th> <th><p>1970</p></th> <th><p>1979</p></th> <th><p>1989</p></th> <th><p>2002</p></th> <th><p>2010</p></th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td></td> <td><p>%</p></td> <td></td> <td><p>%</p></td> <td></td> <td><p>%</p></td> <td></td> <td><p>%</p></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Mariler" title="wikilink">Mariler</a></p></td> <td><p>247,979</p></td> <td><p>%51,4</p></td> <td><p>273,332</p></td> <td><p>%47,2</p></td> <td><p>279,450</p></td> <td><p>%43,1</p></td> <td><p>299,179</p></td> <td><p>%43,7</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Ruslar" title="wikilink">Ruslar</a></p></td> <td><p>210,016</p></td> <td><p>%43,6</p></td> <td><p>266,951</p></td> <td><p>%46,1</p></td> <td><p>309,514</p></td> <td><p>%47,8</p></td> <td><p>320,825</p></td> <td><p>%46,9</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Tatarlar" title="wikilink">Tatarlar</a></p></td> <td><p>20,219</p></td> <td><p>%4,2</p></td> <td><p>27,149</p></td> <td><p>%4,7</p></td> <td><p>38,821</p></td> <td><p>%6,0</p></td> <td><p>40,279</p></td> <td><p>%5,9</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Çuvaşlar" title="wikilink">Çuvaşlar</a></p></td> <td><p>2,184</p></td> <td><p>%0,5</p></td> <td><p>5,504</p></td> <td><p>%0,9</p></td> <td><p>9,065</p></td> <td><p>%1,4</p></td> <td><p>9,032</p></td> <td><p>%1,3</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>başka</p></td> <td><p>1,703</p></td> <td><p>%0,4</p></td> <td><p>6,674</p></td> <td><p>%1,2</p></td> <td><p>10,830</p></td> <td><p>%1,7</p></td> <td><p>15,433</p></td> <td><p>%2,3</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><strong>Bütün</strong></p></td> <td><p><strong>482,101</strong></p></td> <td><p><strong>%100,0</strong></p></td> <td><p><strong>579,610</strong></p></td> <td><p><strong>%100,0</strong></p></td> <td><p><strong>647,680</strong></p></td> <td><p><strong>%100,0</strong></p></td> <td><p><strong>684,748</strong></p></td> <td><p><strong>%100,0</strong></p></td> </tr> </tbody> </table>

Mari El Tatarları

ayrıca bakınız: Mari il Tatarları

Tatarlar Yoşkar-Olada, Voljskta, Zvenigovo, Mari Türek ilçesi, Medvedevo, Morki rayonlarında durmaktadırlar. Baranga rayonunda Tatar Türkleri % 47,6 oranını teşkil etmektedirler (1989). Mari El ülkesinde 36 yerleşimde Tatar Türkleri yoğunluk sağlamıştır. 19 Tatarca öğretim veren okul vardır.

Medyaya Yansıması

Rusya'nın Ukrayna'yı işgal harekatı için mahkumlardan asker toplama kampanyası ile gündeme gelen Mari El Cumhuriyeti'nde, bir hapishanede Rus özel askeri şirketi Wagner'in patronu Yevgeniy Prigozjin'in konuşma yaptığı görüntüler basında yer aldı.

Kaynakça

Orijinal kaynak: mari el. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. Orta Asya Türkçelerinde kırka, kır sözü dağ manasında kullanılır. Marice'de ise dağ, dağlı "kırık" olarak söylenir. ↩

Kategoriler